25-Mar-2025
महत्त्वपूर्ण सैन्य अभ्यास
कुछ महत्त्वपूर्ण सैन्य अभ्यास:
अभ्यास |
भाग लेने वाले देश |
मुख्य विशेषताएँ |
वरुण |
भारत-फ्राँस |
नौसैनिक अभ्यास; वर्ष 2001 से वार्षिक; अंतर-संचालन और समुद्री सुरक्षा को बढ़ावा |
बोंगोसागर |
भारत-बांग्लादेश |
नौसैनिक अभ्यास; वर्ष 2019 से प्रारंभ; समन्वित गश्त शामिल |
सम्प्रीति |
भारत-बांग्लादेश |
संयुक्त सैन्य अभ्यास; आतंकवाद विरोधी और आपदा प्रतिक्रिया पर केंद्रित |
खंजर |
भारत-किर्गिज़स्तान |
विशेष बलों का अभ्यास; वर्ष 2011 से वार्षिक; शहरी/ऊँचाई वाले क्षेत्रों में आतंकवाद विरोधी सहयोग |
धर्म गार्जियन |
भारत-जापान |
द्विपक्षीय सैन्य अभ्यास; वार्षिक; UNPKO और शहरी आतंकवाद विरोधी प्रशिक्षण |
साइक्लोन |
भारत-मिस्र |
विशेष बलों का अभ्यास; वार्षिक; रेगिस्तान में आतंकवाद विरोधी अभियानों पर केंद्रित |
डेविल स्ट्राइक |
भारत (भारतीय सेना व वायु सेना) |
संयुक्त आंतरिक अभ्यास; विशेष वायु सैनिकों की भागीदारी |
हरिमऊ शक्ति |
भारत-मलेशिया |
संयुक्त सैन्य अभ्यास; गुरिल्ला युद्ध और विरोधी अभियानों पर केंद्रित |
सूर्य किरण |
भारत-नेपाल |
सैन्य अभ्यास; वार्षिक; CT, वन और पर्वतीय अभियानों पर केंद्रित |
गरुड़ शक्ति |
भारत-इंडोनेशिया |
विशेष बलों का अभ्यास; अंतर-संचालन और सहयोग बढ़ाना |
वज्र प्रहार |
भारत-USA |
सैन्य अभ्यास; विशेष बल; विशेष अभियानों और संयुक्तता को बढ़ावा |
विनबैक्स |
भारत-वियतनाम |
द्विपक्षीय सैन्य अभ्यास; वर्ष 2018 से; शांति स्थापना और HADR पर केंद्रित |
नसीम-अल-बहर |
भारत-ओमान |
नौसैनिक अभ्यास; वर्ष 1993 से; दो चरण: हार्बर और समुद्र |
जिमेक्स |
भारत-जापान |
समुद्री अभ्यास; समुद्री सहयोग और इंडो-पैसिफिक सुरक्षा पर केंद्रित |
इब्सामार |
भारत-ब्राज़ील-दक्षिण अफ्रीका |
त्रिपक्षीय नौसैनिक अभ्यास; द्विवार्षिक; समुद्री खतरों से निपटना |
मालाबार |
भारत-USA-जापान-ऑस्ट्रेलिया |
नौसेना अभ्यास; क्वाड राष्ट्र; इंडो-पैसिफिक सुरक्षा पर केंद्रित |
काज़इंड |
भारत-कज़ाखस्तान |
सैन्य अभ्यास; संयुक्त अभियानों के लिये सर्वोत्तम प्रथाएँ साझा करना |
संयुक्त विमोचन |
भारत + 9 मित्र देश |
HADR अभ्यास; बहु-एजेंसी समन्वय और प्रतिक्रिया क्षमताएँ बढ़ाना |
युद्ध अभ्यास |
भारत-USA |
सैन्य अभ्यास; वर्ष 2004 से वार्षिक; आतंकवाद विरोधी और UN अभियानों पर केंद्रित |